mannen; vrouwen en kinderen

In het Marine Etablissement werden evacués uit Semarang en Soerabaja-stad opgevangen. In november 1945 werden zij, voor zover ze niet naar hun eigen huis in Soerabaja terug konden of wilden, overgebracht naar opvangkampen in Batavia en Singapore.

F.F. van Rhijn

mannen

Algemeen Delisch Emigratie Kantoor

2.800

Vanaf juni 1942 waren in het opvangkamp van het Algemeen Delisch Emigratie Kantoor (ADEK) een kleine drieduizend burgermannen uit Batavia en omgeving geïnterneerd. Zij waren ondergebracht in barakken, die omheind waren met prikkeldraad en gedek. In februari 1944 werden de mannen overgebracht naar het 15de Bat. in Bandoeng.

Inheems politiepersoneel; Koreanen; heiho's

krijgsgevangenen

Algemeen Delisch Emigratie Kantoor, Bunsho I Kamp 8

1.100

In februari 1944 waren de geïnterneerde burgermannen uit het opvangkamp van het Algemeen Delisch Administratie Kantoor (ADEK) afgevoerd naar het 15de Bat. in Bandoeng. In de barakken in kamp ADEK werden vervolgens krijgsgevangenen ondergebracht, voornamelijk afkomstig uit Oost-Java. Na enkele maanden werden zij naar het 10de Bat. in Batavia overgebracht.

kpt. Kasahara Gengo; Sonei Kenichi

Adachi; Teruki; Miyakawa; Iwabuchi; Tsuzuki; Iino; Mizukawa; Kanai; Nakahara; Matsubana

Inheems politiepersoneel; Koreanen; heiho's

ritm. Driessen; maj. C. Steensma

Veenstra, J.H.W. e.a., Als krijgsgevangene naar de Molukken en Flores. Relaas van een Japans transport van Nederlandse en Engelse militairen 1943-1945 ('s-Gravenhage 1982)
Liesker, H.A.M. e.a., Je denk, ken niet, maar kèn!! (Waddinxveen 1997)

vrouwen en kinderen

Algemeen Delisch Emigratie Kantoor, Bunsho I Kamp 8

2.230

Vanaf eind november 1944 dienden de barakken in het opvangkamp van het Algemeen Delisch Administratie Kantoor (ADEK), dat al als burgermannen- en als krijgsgevangenkamp gediend had, voor de internering van vrouwen en kinderen. Zij waren eerder geïnterneerd geweest in Bandoeng en Tangerang. Tussen kamp ADEK en kampen elders in Batavia werden vele malen groepen geïnterneerden uitgewisseld.

kpt. Maruyama Naosuke

Adachi; Teruki; Miyakawa; Iwabuchi; Tsuzuki; Iino; Mizukawa; Kanai; Nakahara; Matsubana

Inheems politiepersoneel; Koreanen; heiho's

mw. C. van Gulik-van Alphen; mw. M.M. van Neuren-de Roy

Roos, B., Kan-niet is dood. Kinderjaren in een Jappenkamp (Amsterdam 1989)
Chagoll, L. (L. Aldewerelt), Zes jaren en zes maanden. Herinneringen van een kind dat aan de nazi's is ontsnapt maar in Japanse kampen terecht is gekomen (Antwerpen/Bussum 1981)
Wilton van Reede, T. en A. Onderdenwijngaard, Een draad van angst. Over Japanse vrouwenkampen op Java en het leven daarna ('s-Gravenhage 1984)
Ferguson, M., Chaos ('s-Gravenhage 1983)
Ferguson, M., Mammie ik ga dood. Aantekeningen uit de Japanse tijd op Java 1942-1945 (Den Haag 1976)
Keesing, E., Op de muur (Amsterdam 1981)
Wertheim, W. en H. Wertheim-Gijse Weenink, Vier wendingen in ons bestaan. Indië verloren, Indonesië geboren (Breda 1991)
Claassen, R. en J. van Grootheest, Getekend. Nederlanders in Japanse kampen (Den Haag 1995)
Vas Dias, R., Kampherinneringen (Aalten [1948])
Bakker, M., Kampherinneringen. Het leven in de jappenkampen Tangerang en Adek (Groningen 2005)
Chagoll, L. (L. Aldewerelt), Buigen in jappenkampen. Herinneringen van een kind dat aan de nazi's is ontsnapt maar in Japanse kampen terecht is gekomen (Purmerend 1986)
Wertheim, A., De gans eet het brood van de eenden op. Mijn kindertijd in een Jappenkamp op Java (Lienden [1994])
Stevens, J.A. en B. Grevedamme, Vrij. Een verzameling foto's uit Indie? van den foto-journalist van den Marine-Voorlichtingsdienst Luit. ter zee 3e kl. J.A. Stevens met brieven van Ben Grevedamme (Deventer 1946)

vrouwen en kinderen

Algemeen Delisch Emigratie Kantoor

2.000

Ten tijde van de Japanse capitulatie bevonden zich in kamp ADEK nog ongeveer 2.000 vrouwen en kinderen. Zij waren ondergebracht in grote loodsen, die met prikkeldraad en gedek omheind waren. De Engelsen zorgden voor verbetering van de watervoorziening. De hurktoiletten en beerputten bleven een probleem. In februari 1946 was de bevolking van het kamp gedaald tot zo'n 800 mensen.

kpt. Maruyama Naosuke

mw. C. van Gulik-van Alphen; mw. M.M. van Neuren-de Roy

Wendelaar Bonga, D., Eight prison camps. A Dutch family in Japanese Java (Athens 1996)
Brugmans, I.J., Gevangen op Java. Dagboek uit een Jappenkamp, 1942-1945 (Zutphen 2004)

mannen; jongens

Vermoedelijk in oktober 1945 werden in de omgeving van Sitoebondo mannen en oudere jongens geïnterneerd, die na verloop van tijd naar kamp Pandji werden overgebracht.

mannen; jongens

150

Nadat bij een geallieerde aanval op Tantoei op 15 februari 1943 een Japans munitiedepot getroffen was en doden gevallen waren, werden de in het militair kampement van Tantoei geïnterneerde burgermannen en -jongens overgebracht naar de Adventskerk van de Zevendedags Adventisten in Ambon-stad. Ze werden ondergebracht in de kerk en bijgebouwen, omheind met prikkeldraad. Een maand later werden zij met de Rio de Janeiro Maru, een Japans troepentransportschip, naar Makassar gebracht. Het schip werd gevolgd door een geallieerde onderzeeër, die niet ingreep omdat bekend was dat er geïnterneerden aan boord waren. Direct na ontscheping werd het schip getorpedeerd.

Tzune Tomisawa

Inheems politiepersoneel

Stolk, T. en P. Seth Paul, Hoe het ons verging... op Zuidwest Celebes en omliggende eilanden (Emmen [1994])

vrouwen en kinderen

Aik Pamienke, Aek Paminke, Aek Pamengke

1.380

15

Alle geïnterneerde 'Europese' vrouwen en kinderen (uitgezonderd jongens vanaf 8 of 10 jaar) uit Atjeh, Tapanoeli en de oostkust van Sumatra kwamen in de laatste maanden van de Japanse bezetting in Aek Pamienke terecht. Daar stonden drie grote barakkenkampen, ca. 6 kilometer uit elkaar, aan de ondernemingsweg en lorriebaan tussen Pamienke en Bandardoerian. In Pamienke was een halte van de Zuid-Asahanlijn van de Deli Spoorweg Maatschappij, in Bandardoerian de rubberfabriek en de aansluiting met de autoweg Rantauprapat-Kisaran. Halverwege de kampen I en II bevond zich het centraal ondernemingshospitaal, dat als kamphospitaal fungeerde en ook wel als Aek Pamienke IV wordt aangeduid. Aek Pamienke I bestond uit barakken van bamboe, hout en atap, omheind met prikkeldraad. De geïnterneerde vrouwen en kinderen in Aek Pamienke I waren afkomstig uit Poelaubrajan D, Batoe Satoe in Tandjoengbalei, Belawan Estate en Gloegoer in Medan. De omstandigheden waren zeer primitief, de geïnterneerden raakten ernstig verzwakt door ziekte en uitputting en tientallen geïnterneerden overleden.

sgt. Kawakami

Heiho's

mw. H. van Genderen-Spencer Elce

Blom-van de Werk, C.W., Dagboek vrouwenkampen Noord-Sumatra 1942-1945 (Zutphen 1998)
Dijk, F.N.J. van, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1995)
Dijk, F.N.J. van, en T. Zwaanswijk, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1997)
Dijk, F.N.J. van, en T. Zwaanswijk, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1998) Kruijf, E. de, "Kinderen uit het Jappenkamp. De jongste generatie van '40-'45 ", Maandblad Geestelijke Volksgezondheid (MGV) 1981) blz. 314-329
Kousbroek, R., Terug naar Negri Pan Erkoms (Amsterdam 1995)
Ende, A. van den, Wij logeerden bij de Jappen (Bloemendaal 1969)
Jacobs, A., Ontwortelden ('s-Gravenhage 1947)
Vreede, M. de, Een hachelijk bestaan (Amsterdam 1980-3)
Vreede, M. de, Waar ik mee leef/Kind in kamp (Amsterdam 1995)
Brummelaar, E. ten, You can't eat grass 1996)

mannen

Aik Pamienke, Aek Paminke, Aek Pamengke

200

3

In oktober 1944 werd op Aek Pamienke een werkkamp ingericht voor 'sterke' mannen en oudere jongens uit de kampen Belawan Estate en Soengeisengkol. Zij werden ingezet bij het kappen van de rubberaanplant en de (mislukte) aanleg van maïsakkers ten behoeve van de vrouwenkampen. Na enkele weken gewerkt te hebben bij de opzet van de vrouwenkampen Aek Pamienke I en III werden zij overgebracht naar Si Rengorengo. Het werkkamp werd daarna uitgebreid tot Aek Pamienke II. Het kamp bestond uit koelieloodsen, omheind met prikkeldraad.

sgt. Noda; sgt. Kawakami

Heiho's

J.J. van de Velde; ds. I.S. Kijne

Zwaanswijk, T., Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1995)
Dijk, F.N.J. van, en T. Zwaanswijk, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1997)
Kousbroek, R., Terug naar Negri Pan Erkoms (Amsterdam 1995)
Visser, A., Een merkwaardige loopbaan (Franeker 1982)
Velde, J.J. van de, Brieven uit Sumatra 1928-1949 (Franeker 1982)
Brandt, W. (W.S.B. Klooster), Zwarte moesson (Baarn 1966-3)
Vreede, M. de, Een hachelijk bestaan (Amsterdam 1980-3)
Vreede, M. de, Waar ik mee leef/Kind in kamp (Amsterdam 1995)
Brummelaar, E. ten, You can't eat grass 1996)

vrouwen en kinderen

Aik Pamienke, Aek Paminke, Aek Pamengke

1.980

17

Alle geïnterneerde 'Europese' vrouwen en kinderen (uitgezonderd jongens vanaf 8 of 10 jaar) uit Atjeh, Tapanoeli en de oostkust van Sumatra kwamen in de laatste maanden van de Japanse bezetting in Aek Pamienke terecht. Daar stonden drie grote barakkenkampen, ca. 6 kilometer uit elkaar, aan de ondernemingsweg en lorriebaan tussen Pamienke en Bandardoerian. In Pamienke was een halte van de Zuid-Asahanlijn van de Deli Spoorweg Maatschappij, in Bandardoerian de rubberfabriek en de aansluiting met de autoweg Rantauprapat-Kisaran. Halverwege de kampen I en II bevond zich het centraal ondernemingshospitaal, dat als kamphospitaal fungeerde en ook wel als Aek Pamienke IV wordt aangeduid. Aek Pamienke II bestond uit koelieloodsen en nieuw gebouwde barakken van bamboe, hout en atap, omheind met prikkeldraad. De geïnterneerde vrouwen en kinderen in Aek Pamienke II waren afkomstig uit Poelaubrajan ABC en Gloegoer II. De omstandigheden waren zeer primitief, de geïnterneerden raakten ernstig verzwakt door ziekte en uitputting en tientallen geïnterneerden overleden.

sgt. Kawakami

Heiho's

mw. M.J. Heijmans-Lancée

Zwaanswijk, T., Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1995)
Dijk, F.N.J. van, en T. Zwaanswijk, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1997) Kruijf, E. de, "Kinderen uit het Jappenkamp. De jongste generatie van '40-'45 ", Maandblad Geestelijke Volksgezondheid (MGV) 1981) blz. 314-329
Kousbroek, R., Terug naar Negri Pan Erkoms (Amsterdam 1995)
Jacobs, A., Ontwortelden ('s-Gravenhage 1947)
Vreede, M. de, Een hachelijk bestaan (Amsterdam 1980-3)
Vreede, M. de, Waar ik mee leef/Kind in kamp (Amsterdam 1995)
Brummelaar, E. ten, You can't eat grass 1996)

vrouwen en kinderen

Aik Pamienke, Aek Paminke, Aek Pamengke

1.347

7

Alle geïnterneerde 'Europese' vrouwen en kinderen (uitgezonderd jongens vanaf 8 of 10 jaar) uit Atjeh, Tapanoeli en de oostkust van Sumatra kwamen in de laatste maanden van de Japanse bezetting in Aek Pamienke terecht. Daar stonden drie grote barakkenkampen, ca. 6 kilometer uit elkaar, aan de ondernemingsweg en lorriebaan tussen Pamienke en Bandardoerian. In Pamienke was een halte van de Zuid-Asahanlijn van de Deli Spoorweg Maatschappij, in Bandardoerian de rubberfabriek en de aansluiting met de autoweg Rantauprapat-Kisaran. Halverwege de kampen I en II bevond zich het centraal ondernemingshospitaal, dat als kamphospitaal fungeerde en ook wel als Aek Pamienke IV wordt aangeduid. Aek Pamienke III was gevestigd in fabrieksgebouwen en nieuw gebouwde barakken van bamboe, hout en atap, omheind met prikkeldraad. De geïnterneerde vrouwen en kinderen in Aek Pamienke III waren afkomstig uit Brastagi. De omstandigheden waren zeer primitief, de geïnterneerden raakten ernstig verzwakt door ziekte en uitputting en tientallen geïnterneerden overleden.

sgt. Kawakami

Heiho's

mw. A.E. (Nora) Prins-Röhrborn; mw. A. (Ria) Eikens-Vervloet

Dijk, F.N.J. van, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1989)
Dijk, F.N.J. van, Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1991)
Zwaanswijk, T., Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1992)
Zwaanswijk, T., Noord-Sumatra in oorlogstijd. Oorspronkelijke dagboeken uit interneringstijd chronologisch samengevoegd (Makkum 1992) Kruijf, E. de, "Kinderen uit het Jappenkamp. De jongste generatie van '40-'45 ", Maandblad Geestelijke Volksgezondheid (MGV) 1981) blz. 314-329
Kousbroek, R., Terug naar Negri Pan Erkoms (Amsterdam 1995)
Jacobs, A., Ontwortelden ('s-Gravenhage 1947)
Hovinga, H., Met de dood voor ogen. Overleven in de strijd om Indië (Franeker 2005)
Vreede, M. de, Een hachelijk bestaan (Amsterdam 1980-3)
Vreede, M. de, Waar ik mee leef/Kind in kamp (Amsterdam 1995)
Brummelaar, E. ten, You can't eat grass 1996)

vrouwen en kinderen

Aik Pamienke, Aek Paminke, Aek Pamengke

4.700

In de barakkenkampen op Aek Pamienke werd het bericht van de Japanse capitulatie bekend gemaakt op 24 augustus 1945. In de dagen erna mochten mannen uit kamp Si Rengorengo de vrouwen en kinderen in Aek Pamienke bezoeken, 100 tot 120 mannen per dag. Nadat een geallieerd verkenningsteam onder leiding van lt. C. Sisselaar het kamp had bezocht, werden op Koninginnedag (31 augustus) kisten met voedsel, medicijnen, kleren, zeep en lectuur gedropt. Op 4 september kwam een geallieerd commandoteam onder leiding van Major C.F. Jacobs vanuit Medan poolshoogte nemen. In de loop van oktober werden alle ex-geïnterneerden naar Medan gebracht; de transporten werden soms opgehouden wegens rellen of doordat Indonesische nationalisten treinen staande hielden. Japanse bewaking zorgde ervoor dat de treinen mochten doorrijden.

sgt. Kawakami

mw. A. (Ria) Eikens-Vervloet; mw. A.E. (Nora) Prins-Röhrborn; mw. M.J. Heijmans-Lancée; mw. H. van Genderen-Spencer Elce

Visser, A., Een merkwaardige loopbaan (Franeker 1982)
Velde, J.J. van de, Brieven uit Sumatra 1928-1949 (Franeker 1982)
Jacobs, A., Ontwortelden ('s-Gravenhage 1947)
Hovinga, H., Met de dood voor ogen. Overleven in de strijd om Indië (Franeker 2005)

krijgsgevangenen

1.200 (met Christelijke Mulo en Kaderschool)

Begin maart 1942 werden in de Vorstenlanden in totaal ongeveer 1.800 Nederlandse, inheemse en Britse mannen krijgsgevangen gemaakt. Eén van de gebouwen die voor de internering van deze krijgsgevangenen werd gebruikt, was dat van de AMS-A. Daar werden Nederlandse en inheemse krijgsgevangenen ondergebracht. Begin mei werden zij verzameld in de HBS, elders in Djokjakarta, om begin juli naar krijgsgevangenkampen in Bandoeng en Tjimahi te worden overgebracht.

krijgsgevangenen

Het gebouw van de Algemene Middelbare School fungeerde als hulp-kampziekenhuis van het kamp in het Kampement van het 10de Bataljon.

vrouwen en kinderen

In retraitehuis Alverna werden op 23 september 1943 alle 'Europese' religieuzen uit kloosters in Soekaboemi, Tjitjoeroeg en omgeving verzameld. Zij moesten tot het einde van de oorlog in het huis blijven, maar het huis werd niet bewaakt.

Geen

jongens; oude mannen; vrouwen en kinderen

4.090

90

Vanaf december 1942 fungeerde het KNIL-kampement in Ambarawa als verzamelkamp voor vrouwen, kinderen en oude mannen. Zij werden ondergebracht in tien stenen barakken en bijgebouwen, omheind met prikkeldraad en gedek. De situatie in alle kampen in Ambarawa was slecht door enorme overbevolking en een ernstig gebrek aan voedsel en medicijnen.

Sakai Sadao; Suzuki Susumu; Yamada Ryugen

Ogata Suehiro; Yamamoto Eiji; Asano Kazumi; Urata Toshitaro; Tsuneyama Hoyo; Okada Eigaku; Tokuyama Shutoku; Hayakawa Zenjiro; Yamamoto Toshio; Yamada Eitetsu; Yanamura Kichiryo; Tominaga Kuniaki; Takada Katsuaki

inheems politiepersoneel

mw. J.G. Schulte-Eckhart; mw. G.J. Jilderda-Visser

Wendelaar Bonga, D., Eight prison camps. A Dutch family in Japanese Java (Athens 1996)
Lenderink-Talsma, E., Vierduizend mensen en één koeiekop. Een waargebeurd verhaal van een familie in het Jappenkamp (Amsterdam 1993)
Heijmans-van Bruggen, M.P. (red.), De Japanse bezetting in dagboeken: vrouwenkamp Ambarawa 6 (Amsterdam 2001)
Fenton Huie, S., Vergeten (Baarn 1994)
Fenton Huie, S., The forgotten ones. Women and children under Nippon (Pymble 1992)
Alt, M.A., Ons kampleven gedurende de Japansche en republikeinsche bezetting (Soerabaja [ca. 1947])
Schilling, R., Verloren jeugdjaren 1942-1946 (Amsterdam 1995)
Tieleman, R. en H., Het rattevel. Dagboek van de tweeling Tieleman in Japanse gevangenschap (Franeker 1994)
Helfferich-Koch, H., Een dal in Ambarawa (Alphen a.d. Rijn 1981)
Jongh, W. de, Olie en zweet, een traan, een lach (Den Haag 1980)
Plantenga-van Noort, E., Gepeperde toestanden. Herinneringen aan Indië (Groningen 2005)
Vervoort, H., Vanonder de koperen ploert (Amsterdam 1975)

jongens; oude mannen; vrouwen en kinderen

4.000

44 (1 augustus-15 oktober 1945)

Ten tijde van de Japanse capitulatie bevonden zich in het KNIL-kampement in Ambarawa ongeveer 4.000 vrouwen en kinderen. Vanaf 23 augustus 1945 kwamen extra voedsel en medicijnen het kamp binnen. Ook ontstond intensieve ruilhandel aan het gedek (kleding tegen voedsel). Op 24 augustus mochten Indo-Europese vrouwen het kamp verlaten, op 25 augustus werd in het kamp de Japanse capitulatie bekend gemaakt. Eind september bracht de RAPWI 1.200 zieken naar het Militair Hospitaal in Magelang. Bij het begin van de bersiap op 14 oktober werd het rondom het kamp onrustig, maar de kampbewoners werden niet bedreigd. In de loop van november werden de republikeinen agressiever. Het kamp werd door pemoeda's omsingeld. De Britse en Japanse troepen die het kamp beschermden, werden voortdurend aangevallen. Water en elektriciteit werden afgesneden. Bij granaataanvallen op het kamp vielen in het kamp doden. Daarom werd op 8 december begonnen met de ontruiming van het kamp naar Semarang, twee dagen later was de evacuatie voltooid.

Yamada Ryugen

Takada Katsuaki

Japanse militairen; Britse militairen

mw. G.J. Jilderda-Visser

Heijmans-van Bruggen, M.P. (red.), De Japanse bezetting in dagboeken: vrouwenkamp Ambarawa 6 (Amsterdam 2001)
Broeshart, A.C., L.W. Nagtegaal en H.G. Quik, Vrede, maar geen bevrijding. Gebeurtenissen op Midden-Java in de Bersiaptijd (Leiden 1989)

oude mannen; vrouwen en kinderen

1.225

12

In het afgekeurde Militair Hospitaal van Ambarawa werden onder het Nederlands-Indisch gouvernement twee keer mensen geïnterneerd: in 1940 Duitsers en (vermeende) NSB'ers, in december 1941 Japanners uit de Vorstenlanden. Tijdens de Japanse bezetting werd het ziekenhuis interneringskamp voor vrouwen, kinderen en oude mannen, vanaf december 1942. Begin januari 1945 werden de vrouwen en kinderen uit het ziekenhuis overgebracht naar andere kampen, oude mannen en jongens van 10 jaar en ouder bleven in het kamp achter.

Sakai Sadao; Suzuki Susumu; Yamada

Yamamoto Eiji; Urata Toshitaro; Yamada; Nagamatsu; Kanemura; Kanno; Aomatsu; Yamamoto Toshio

inheems politiepersoneel; heiho's

mw. A.C. (Annie) Scharrenberg-Franzen

Lenderink-Talsma, E., Vierduizend mensen en één koeiekop. Een waargebeurd verhaal van een familie in het Jappenkamp (Amsterdam 1993)

jongens; oude mannen

2.700

683 (1 januari - 15 oktober 1945)

In januari 1945 werden de vrouwen en kinderen die geïnterneerd waren in het afgekeurde Militair Hospitaal van Ambarawa overgebracht naar andere kampen. Jongens van 10 jaar en ouder en oude mannen bleven in het kamp achter. Aan hen werden jongens en oude mannen uit andere kampen in Ambarawa en Banjoebiroe toegevoegd. De situatie in alle kampen in Ambarawa was slecht door enorme overbevolking en een ernstig gebrek aan voedsel en medicijnen.

Suzuki Susumu; Yamada

Yamamoto Eiji; Urata Toshitaro; Yamada; Nagamatsu; Kanemura; Kanno; Aomatsu; Yamamoto Toshio

inheems politiepersoneel; heiho's

ir. J. Terhenne; dhr. Kok

Al, J., Ambarawa, Bandoengan en de Belg Refuge. Mythe en werkelijkheid over twee Japanse kampen (Rotterdam 1994)
Wendelaar Bonga, D., Eight prison camps. A Dutch family in Japanese Java (Athens 1996)
Claassen, R. en J. van Grootheest, Getekend. Nederlanders in Japanse kampen (Den Haag 1995)
Sprang, A. van, Doodenkamp Ambarawa. Ooggetuigeverslag door den journalist en radio-omroeper Alfred van Sprang die vele maanden als ziekenverpleger gewerkt heeft in een kamp van zieken en ouden van dagen te Ambarawa (N.O.I.) (Amsterdam 1946)

jongens; oude mannen

2.500

Ten tijde van de Japanse capitulatie verbleven in het afgekeurde Militair Hospitaal ongeveer 2.500 jongens van 10 jaar en ouder en oude mannen. Vanaf 24 augustus 1945 voegden jongens uit het kamp zich bij hun moeders in de kampen Banjoebiroe 12, Ambarawa 6 en Banjoebiroe 11. In de tweede helft van september werden zieken uit het kamp overgebracht naar het Militair Hospitaal in Magelang. In oktober werd een groep van 86 jongens en mannen ontvoerd door een groep pemoeda's die het kamp binnenviel. Zij werden opgesloten in Fort Willem I, elders in Ambarawa. Op 21 november sloegen de Britse en Japanse troepen die het kamp beschermden, een aanval van TKR-militairen af. 's Nachts lag het kamp onder vuur door mortieraanvallen vanuit omliggende heuvels. In de tweede week van december werd het kamp door Britse troepen ontruimd, het gebouw werd vervolgens platgebrand.

Yamada

Japanse militairen; Britse militairen

ir. J. Terhenne; dhr. Kok

Broeshart, A.C., L.W. Nagtegaal en H.G. Quik, Vrede, maar geen bevrijding. Gebeurtenissen op Midden-Java in de Bersiaptijd (Leiden 1989)
MacGillavry, A.C.A., Je kunt niet altijd huilen. Gebroken leven van een Nederlands gezin in de "Indische" oorlogsjaren (Bussum 1978-5)

vrouwen en kinderen

740

10

De rooms-katholieke Mulo en het bijbehorende internaat werden vanaf juni 1943 gebruikt als interneringskamp voor vrouwen en kinderen. Het complex was omheind met prikkeldraad en gedek. In september 1944 werden de vrouwen en kinderen naar andere kampen overgebracht. Een kleine 80 jongens van 12 jaar en ouder en oude en zieke mannen bleven in het kamp achter.

Sakai Sadao; Suzuki Susumu

Idris; Paulus; Takada Katsuaki; Urata Toshitaro; Hada; Okada Eigaku; Higashihara; Kanno; Tsuyama

inheems politiepersoneel; heiho's

mw. W. (Wies) van Leeuwen

jongens; oude mannen

1.330

230

In september 1944 waren de vrouwen en kinderen die geïnterneerd waren in de rooms-katholieke Mulo en het bijbehorende internaat naar andere kampen overgebracht. Een kleine 80 jongens van 12 jaar en ouder en oude en zieke mannen waren in het kamp, dat omheind was met prikkeldraad en gedek, achtergebleven. Aan hen werden jongens en oude mannen uit andere kampen in Ambarawa en Banjoebiroe toegevoegd. De situatie in alle kampen in Ambarawa was slecht door enorme overbevolking en een ernstig gebrek aan voedsel en medicijnen. Op 17 mei 1945 werd kamp Ambarawa 8 opgeheven, de geïnterneerden werden naar andere kampen overgebracht. In het vervolg werd kamp Ambarawa 9, gevestigd in de rooms-katholieke Normaalschool met internaat voor meisjes, als Ambarawa 8 aangeduid.

Yamada

Takada Katsuaki; Urata Toshitaro; Hada; Okada Eigaku; Higashihara; Kanno; Tsuyama

inheems politiepersoneel; heiho's

C.B.F. Refuge

Al, J., Ambarawa, Bandoengan en de Belg Refuge. Mythe en werkelijkheid over twee Japanse kampen (Rotterdam 1994)
Wendelaar Bonga, D., Eight prison camps. A Dutch family in Japanese Java (Athens 1996)
Claassen, R. en J. van Grootheest, Getekend. Nederlanders in Japanse kampen (Den Haag 1995)
Sprang, A. van, Doodenkamp Ambarawa. Ooggetuigeverslag door den journalist en radio-omroeper Alfred van Sprang die vele maanden als ziekenverpleger gewerkt heeft in een kamp van zieken en ouden van dagen te Ambarawa (N.O.I.) (Amsterdam 1946)

vrouwen en kinderen

1.300

15 (oktober 1943-augustus 1945)

Vanaf eind oktober 1943 fungeerde de rooms-katholieke Normaalschool met internaat voor meisjes als interneringskamp voor vrouwen en kinderen. Zij waren ondergebracht in het internaat, bijgebouwen en loodsen van bamboe, hout en atap. Het complex was omheind met prikkeldraad en gedek. De situatie in alle kampen in Ambarawa was slecht door enorme overbevolking en een ernstig gebrek aan voedsel en medicijnen. Begin mei 1945 werden de vrouwen en kinderen naar andere kampen overgebracht. Kamp Ambarawa 9 ging fungeren als werkkamp, met een touwdraaierij en een naaiwerkplaats, waarin voornamelijk vrouwen en kinderen uit kamp Ambarawa 6 werden ondergebracht.

Sakai Sadao; Suzuki Susumu; Yamada

Shiba; Nagamatsu; Asano Kazumi; Urata Toshitaro; Hada; Hayama; Tokuyama Shutoku; Toyama

inheems politiepersoneel; heiho's

mw. E.C. Ongerboer

Vader, H.J., Achter het gedek. Dagboek van de dertienjarige Sonja Paardekooper uit kamp Ambarawa, december 1943-januari 1946 (Middelburg 1995)
Fenton Huie, S., Vergeten (Baarn 1994)
Fenton Huie, S., The forgotten ones. Women and children under Nippon (Pymble 1992)

vrouwen en kinderen

Touwslagerskamp

700

15 (oktober 1943-augustus 1945)

Begin mei 1945 waren de vrouwen en kinderen die geïnterneerd waren in de rooms-katholieke Normaalschool met internaat voor meisjes naar andere kampen overgebracht. In het internaat werden vanaf juli vrouwen en kinderen uit kamp Ambarawa 6 tewerkgesteld, in een touwdraaierij en een naaiwerkplaats. Het complex was omheind met prikkeldraad en gedek. Het kamp was voorheen aangeduid als Ambarawa 9. Na de opheffing van kamp Ambarawa 8, gevestigd in de rooms-katholieke Mulo met internaat voor jongens, in mei 1945 werd Ambarawa 9 in het vervolg als Ambarawa 8 aangeduid.

Yamada

Shiba; Nagamatsu; Asano Kazumi; Urata Toshitaro; Hada; Hayama; Tokuyama Shutoku; Toyama

inheems politiepersoneel; heiho's

mw. I. de la Rambelje

vrouwen en kinderen

Touwslagerskamp

700

14

Ten tijde van de Japanse capitulatie verbleven in de rooms-katholieke Normaalschool met internaat voor meisjes ongeveer 700 vrouwen en kinderen. In oktober 1945 werd het kamp geplunderd door pemoeda's. Water en licht werden afgesloten. Op 22 november vielen circa 40 TKR-militairen het kamp binnen, dreven de vrouwen en kinderen op het centrale grasveld bijeen, en gooiden handgranaten in de groep. Bij deze overval vielen 14 doden en gewonden. Een toevallig passerende Britse patrouille maakte een eind aan de overval. De volgende dag werd een nieuwe overval op het kamp afgeslagen. Op 25 november werd het kamp ontruimd. Het kamp was voorheen aangeduid als Ambarawa 9. Na de opheffing van kamp Ambarawa 8, gevestigd in de rooms-katholieke Mulo met internaat voor jongens, in mei 1945 was Ambarawa 9 in het vervolg als Ambarawa 8 aangeduid.

Yamada

Japanse militairen; Britse militairen

mw. I. de la Rambelje

Broeshart, A.C., L.W. Nagtegaal en H.G. Quik, Vrede, maar geen bevrijding. Gebeurtenissen op Midden-Java in de Bersiaptijd (Leiden 1989)